Konuşma ve Dil Nedir?

Konuşma Bozukluğu Nedir?

Konuşma bozukluğu, konuşma seslerinin telaffuzu (artikülasyon), konuşmanın ritmi (akıcılık), ses kalitesi
ile ilgili problemlerin, aşağıdakilerden herhangi birinin ya da birden fazlasının ortaya çıkmış olmasıdır:

• Konuşma seslerinde bozukluk (artikülasyon bozukluğu/fonolojik bozukluk) – konuşurken sesleri
  oluşturmada ve birleştirmede güçlük. En sık görülen konuşma sesini oluşturma problemleri şunlardır: bir
  sesin yerine bir diğerini koyma (kapı yerine tapı, renk yerine yent), bir sesi atlama (saç yerine …aç, sepet
  yerine sepe…) ya da bir heceyi atlama (te-le-fon yerine te-fon).
• Apraksi – konuşmayı başlatma, sesleri – heceleri ya da kelimeleri tutarlı ve düzenli şekilde birbiri ardına
  dizerek söyleyebilme ve/veya konuşma sırasında doğru hecede doğru vurguyu kullanabilme gibi yetenekleri etkileyen bir konuşma bozukluğudur. Bu problem kas güçsüzlüğüne ye de paralizisine bağlı
  olarak ortaya çıkmaz, bu durum beynin konuşma organlarının (dudak, dil, çene) hareketlerini doğru olarak planlayamamasından kaynaklanır.
• Konuşma akıcılığında bozukluk/ Kekemelik – Konuşmanın akışının ya da ritminin kesintiye uğraması,
  bozulması. Kekemelik, seslerin, hecelerin, kelimelerin ya da söz gruplarının terddüte uğraması, tekrar
  edilmesi, uzatılması ile karakterizedir. Genellikle, henüz dil kabiliyetleri yeni gelişmekte olan 2 ila 6 yaş arasındaki çocuklarda ortaya çıkar. Kendiliğinden yok olabileceği gibi bir ömür boyunca da sürebilir.
• Ses problemleri – ses kalitesinin bozulması (pürüzlü, kısık, nefesli ya da nazal ses), ses tonunun (aşırı tiz,
  aşırı pes, monoton değişkenlik göstermeyen ya da kırılmalar içeren şekilde) ya da ses yüksekliğinin uygun olmaması, uygun şekilde kullanılmaması ile karakterize problemlerdir.
• Dizartri – konuşma organlarının zayışığı, paralizisi ya da koordinasyon problemine bağlı olarak konuşma
  seslerinin akıcılığı ve/veya ses problemlerinin bir arada ortaya çıkmasıdır. Buna sebep olacak durumlara inme, serebral palsy, Parkinson hastalığı, multipl skleroz (MS) ve amilotropik lateral skleroz (ALS) örnek
  olarak gösterilebilir.

Dil (Lisan) Bozukluğu Nedir?

Dil problemi konuşma dilini, yazını dilini ya da diğer sembol sistemlerini (ör: işaret dili) anlamada ve/veya
ifade etmede güçlüktür. Bu durum şunlarla ilgili problemleri içerebilir:

• kelime anlamı (kelime hazinesinin daralması ya da kelime bulmada güçlük)
• kelime sonları ve ekler (çoğul eki, zaman eki ya da iyelik eki gibi eklerin yanlış kullanımı)
• kelime sırası (cümlede kelimelerin dilbilgisi kurallarına uygun olarak dizilememesi)
• kelime kullanımı (diyalog sırasında sözün bir kişiden diğerine geçişini ya da konuya bağlı kalmayı
  sürdürememe, bir durumu tarif ederken olayları ardı ardına düzenli olarak sıralayarak ifade edememe,
  mecaz kullanımlarını gerçekleştirmede ya da anlamada güçlük gibi…)
  Çocuklarda görülen dil bozuklukları genellikle anlama, konuşma, okuma ve/veya yazma için gerekli olan
  dil becerilerinin gelişmesinde eksiklik, gecikme ya da yavaşlık durumlarını içerir.
  Yetişkinler, inme ya da beyin hasarı sebebi ile ortaya çıkan “afazi” adı verilen bir problem durumunda dili
  anlama ve ifade etme becerilerinin tamamını ya da bir kısmını kaybedebilirler.

Tedavi Edilebilir Diğer Bozukluklar Nelerdir?

Konuşma ve dil bozukluğu olan kişilerin yanı sıra dil ve konuşma patologları/terapistleri aşağıdaki
problemlerin varlığı durumunda da çocukları ve yetişkinleri teşhis amacı ile değerlendirme ve tedavi
etme konusunda uzmandırlar:

• Yutma Bozuklukları (disfaji) – hastalık, ameliyat, inme ya da yaralanma gibi bir duruma bağlı olarak
  ortaya çıkan beslenme ve yutma problemleri.
• Kognitif-iletişimsel bozukluklar – öğrenme bozukluğu, inme, beyin hasarı ya da demans gibi durumlara
  bağlı olarak ortaya çıkmış düşüncelerin organize edilmesi, dikkat, hafıza, planlama, problem çözme
  gibi konularda güçlük.
• Ters yutma (orofasyal-miyofonksiyonel bozukluklar) – konuşma, yutkunma ya da istirahat halinde dilin aşırı bir hareketle ileriye ve dişlerden dışarıya doğru uzanması durmu. Bu durum her zaman konuşmayı
  bozacak yönde etki etmeyebilir.

Dil – Konuşma – Yutma Bozuklukları Ne Sebeplerle Ortaya Çıkar?

Konuşma, dil ve yutma bozuklukları işitme kaybı, zihinsel engellilik, otizm, Down Sendrom, beyin hasarı, inme,
nörolojik problemler, damak-dudak yarıkları, ağız içi ve baş-boyun kanserleri, diğer genetik ya da medikal
bozukluklar sebebi ile ortaya çıkabilirler. Bu bozukluklar doğumsal olabilecekleri gibi bir hastalık ya da kazaya
bağlı da oluşabilirler. Problemin oluşum sebebi her zaman bilinemeyebilir.

Dil ve Konuşma Patologları’na / Terapistlerine Nasıl Ulaşırsınız?

Bu broşürde bahsi geçen tüm teşhis ve tedavi hizmetleri ancak diploma sahibi bir dil ve konuşma patoloğu/terapisti
tarafından sağlanabilir. Teşhis ve tedavi konusunda başvuracağınız kişinin diplomasının var olup olmadığını
sorgulayınız. Dil ve konuşma terapisi hizmetleri sağlayabilme yönünde yetkisi olan uzmanlara:
Web sitemizden ya da Ses-Konuşma-Yutma Bozuklukları Derneği ile bağlantıya geçerek ulaşabilirsiniz.

Dil ve Konuşma Patoloğu/Terapisti kimdir?

Dil ve konuşma patolojisi/terapisi konusunda yüksek lisans seviyesindeki eğitimini tamamlamış, Dil ve
Konuşma Patoloğu/Terapisti ünvanını diploma ile almış kişiler Dil ve Konuşma Patologları/Terapistleri’
dir. Uzman bir Dil ve Konuşma Patoloğu/Terapistine nereden ulaşabileceğiniz konusunda web sitemizden ve www.dkbud.org sitelerinden bilgi alabilirsiniz.